Co trzeci Polak ocenia swoją sytuację finansową pozytywnie, a co piąty dostrzega jej poprawę; prawie 30% określa ją jako stabilną, ale tylko co piąty badany czuje się bezpiecznie finansowo – to główne wnioski płynące z badania Fundacji Think!, która od wielu lat bada i analizuje nastawienie Polaków do ich obecnej i przyszłej sytuacji materialnej.
Jak Polacy oceniają swoją sytuację finansową dziś, a jak widzą ją w przyszłości? Czy chętnie i świadomie oszczędzają? Jaki jest ich stosunek do inwestycji? I w końcu – jak radzą sobie z zadłużeniami?
Lepiej będzie za 5 lat
Pozytywnie i stabilnie swoją obecną sytuację finansową postrzega co trzeci Polak, a tylko co piąty badany zauważa jej poprawę w ciągu roku i czuje się pod tym względem bezpiecznie. Na poprawę w ciągu najbliższych 12 miesięcy liczy niespełna 20%, natomiast więcej respondentów oczekuje zmiany na lepsze w perspektywie 5 lat.
Warto oszczędzać, ale…
Prawie 70% respondentów uważa, że warto oszczędzać, jednak tylko 46% faktycznie to robi. W ciągu dwóch lat dwukrotnie – do 65% – wzrosła liczba oszczędzających na “czarną godzinę” oraz na dodatkową emeryturę, jednak w większości przypadków odkładana kwota jest niższa niż 25% dochodów. W porównaniu do 2022 r. spadł odsetek osób oszczędzających resztowo. Nie zmieniła się natomiast liczba osób odkładających środki intencjonalnie, dla których jest to już nawykiem.
“Nasze badanie kolejny raz potwierdziło ścisłą korelację między poczuciem bezpieczeństwa finansowego, a wielkością oszczędności, ale pokazało jeszcze jedną ważną rzecz – bieżąca sytuacja wywołuje u zdecydowanej większości Polaków silne emocje, bardziej negatywne niż rok temu, a jej postrzeganie zależy aż pięciokrotnie bardziej od porównania się z innymi niż nominalnej wysokości dochodu. Co więcej, 25% Polaków nie ma świadomości, jaką część dochodów oszczędza, co piąty nie wie, jak duże ma oszczędności, ponad 40% trzyma pieniądze na rachunku bieżącym, 20% w gotówce. Gdy łączymy to z niskim zaufaniem do instytucji finansowych, widzimy, jak istotne jest tonowanie emocji na rzecz zwiększania świadomości finansowej” – mówi Anna Bichta, prezeska Fundacji Think!
Inwestycje tak, ale tylko bezpieczne
W ciągu ostatnich lat znacznie wzrosła liczba Polaków deklarujących posiadanie inwestycji, co może wynikać z potrzeby minimalizowania negatywnego wpływu inflacji na wartość oszczędności. Wśród wybieranych rozwiązań dominują te ze stosunkowo niskim ryzykiem utraty kapitału. Spadły inwestycje w nieruchomości (z 11% w 2022 r. do 6% w 2023 i aż o 11% niż w roku 2016), 7% Polaków inwestuje w waluty i podobny odsetek w instrumenty rynku finansowego.
Spłata zobowiązań trudna, ale pożądana
Kredyt spłaca obecnie 36% Polaków, a w przypadku 68% spłacana kwota stanowi nie więcej niż 30% zarobków, co klasyfikuje ją jako bezpieczną. Jednak 32% badanych ma raty wykraczające poza ten próg, a 11% kredytobiorców ma zobowiązania wyższe niż połowa ich dochodu. Co piąty Polak w ciągu ostatniego roku zmniejszył zadłużenie. Niestety jest też grupa osób (36%), które znalazły się w odwrotnej sytuacji, co wynika głównie ze wzrostu stóp procentowych, a w 9% przypadków z zaciągania dodatkowych zobowiązań.
Z raportu wynika, że statystyczny Polak ma emocjonalny, nierzadko negatywny, stosunek do pieniędzy. Takie postawy mogłaby zmienić edukacja ekonomiczna w zakresie oszczędzania i wykorzystania odłożonych środków oraz zasad zaciągania kredytów zgodnych z możliwościami finansowymi. Mając lepszą wiedzę na temat finansów, statystyczny Polak podejmowałby bardziej świadome decyzje.
Zapoznaj się z raportem TUTAJ.
Raport powstał na podstawie badania ilościowego CAWI przeprowadzonego w dniach 13-20 września 2023 r. na panelu badawczym Ariadna z udziałem reprezentatywnej próby 1182 dorosłych Polaków w wieku 18-74 lata.
Badanie jest elementem Programu Rozwoju Przedsiębiorczości realizowanego przez Fundację THINK! w partnerstwie merytorycznym z Fundacją Citi Handlowy im. L. Kronenberga.
Program jest finansowany przez Citi Foundation.
Badanie zostało zrealizowane we współpracy merytorycznej z katedrą Psychologii Biznesu i Innowacji Społecznych na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego
